هر روز بر تعداد زناني كه به سرطان پستان دچار ميشوند افزوده ميشود. همچنين بر تعداد جراحيهاي برداشت پستان هم اضافه ميشود. شيوع بالاي اين سرطان و عوارض ناخوشايند آن هميشه عامل محركي براي دانشمندان بوده است تا به دنبال روشهاي درماني موثرتري براي اين بيماري باشند.
تقريبا تمام بيماران با هر روشي كه جراحي شوند، بالاخره به مرحله شيمي درماني خواهند رسيد. اگر شرايط بيمار خوب باشد و تومور كوچك باشد و در مراحل ابتدايي خود قرار داشته باشد، اين شيمي درمانيها هم مختصر هستند و تنها چند دوره كوتاه خواهند بود.
از طرف ديگر افرادي هستند كه به بيماري پيشرفتهتري دچار هستند و پزشكان مجبورند براي كنترل بيماري و افزايش شانس درمان و بقاي بيمار از شيميدرمانيهاي وسيعتري استفاده كنند.
مسلما هر چه تعداد دفعات و شدت شيمي درمانيها بيشتر باشد عوارض آن نيز بيشتر خواهد شد، بنابراين دانشمندان همواره در جستجوي داروهايي بودهاند كه ضمن داشتن اثرات درماني، عوارض جانبي كمتري را به دنبال داشته باشد.
از قديم تا هرسپتين، از هرسپتين تا تيكرب
روزي كه هرسپتين معرفي شد، اين ادعا وجود داشت كه سرطان پستان قابل درمان است و بسياري از مشكلاتي كه تا پيش از اين وجود داشت، قابل حل است. بيماران هم اميدهاي تازهاي پيدا كردند و سر و صداي زيادي درباره اين دارو برپا شد. پس از چندي معلوم شد كه هرسپتين داروي بسيار خوبي است اما نه آنقدر كه در حكم نوشدارو باشد وحالادوباره خبرهاي جديدي به گوش ميرسد.
دانشمندان از كشف و ابداع يك داروي جديد خبر ميدهند و ادعا ميكنند كه اين داروي جديد حتي در آنهايي كه نسبت به هرسپتين مقاوم شدهاند نيز موثر است.
اگرچه تجربه قبلي در مورد داروهاي ديگر گوشزد ميكند كه در مورد هيچ دارويي نبايد رويايي فكر كرد اما بررسيهاي اوليه پژوهشگران دانشگاه تگزاس آمريكا، با نتايج بسيار اميدوار كننده و درخشاني همراه بودهاند.
اين داروي جديد كه تيكرب نام دارد آن چنان خوب عمل كرده است كه تيم تحقيقاتي سازنده آن تنها پس از آزمايش321 زن، مراحل تحقيقاتي خود را متوقف و نتايج مطالعه را اعلام كردند.
زناني كه با اين دارو درمان شدند، به طور متوسط 8/5 ماه هيچگونه رشدي در سرطان پستان آنها ايجاد نشد. اين نتايج چنان درخشان و اميدوار كنندهاند كه كارخانه توليد كننده اين دارو (كه يك كارخانه انگليسي است) به شدت در پي كسب مجوز و تاييد اين دارو توسط اداره دارو و غذاي آمريكا و سپس توليد انبوه اين داروست.
بسياري از پزشكان هم، اكنون عقيده دارند كه ديگر بايد بيماران را با اين داروي جديد درمان كرد. هرسپتين و تيكرب مزاياي جالبي دارند. در اصل اين دو دارو از خانواده جديد داروهاي شيميدرماني هستند كه عملكرد بسيار دقيق و انتخاب شدهاي دارند.
برعكس داروهاي قديمي شيمي درماني كه همه سلولهاي در حال تكثير را بدون انتخاب ميكشتند و بسياري از سلولهاي طبيعي بدن (مثل سلولهاي جنسي، سلولهاي خوني، ريشههاي مو و غيره) را هم نابود ميكردند، اين داروها به سلولهاي طبيعي بدن آسيب وارد نكرده و به طور مستقيم تنها سلولهاي سرطاني را هدف قرار ميدهند.
بدين ترتيب احتمال بروز عوارض جانبي در مصرف داروهايي مثل هرسپتين و تيكرب به مراتب كمتر از ديگر داروهاي شيمي درماني قديمي است. نحوه عملكرد تيكرب هم جالب است. اين دارو در اصل به پروتئيني به نام HER-2/neu ميچسبد. البته هرسپتين هم به همين پروتئين ميچسبيد.
هرسپتين اين پروتئين را در سطح خارجي سلولهاي سرطاني مهار ميكند، در حالي كه تيكرب به داخل سلول سرطاني ميرود و از آنجا اين پروتئين را متوقف ميكند.
در ضمن، تيكرب علاوه بر HER-2/neu بر پروتئينهاي ديگري هم اثر مهاري دارد كه اين هم مزيت ديگر آن نسبت به هرسپتين است و باعث افزايش شانس موفقيت آن ميشود.
همان طور كه گفتيم عوارض جانبي هم چندان شايع و شديد نيستند. پژوهشگران اين مطالعه اعلام كردند كه تنها 14 درصد از بيماران آنها دچار عوارض جانبي شدند كه آنها هم اكثرا خفيف و به شكل اسهال يا بروز بثورات پوستي مثل جوش بوده است.
در ضمن در 4 نفر از بيماران اندكي عملكرد قلب كاهش پيدا كرد اما در هيچيك از بيماران اين عارضه به حدي نبود كه براي بيمار نارسايي قلبي ايجاد كند.
از نظر بروز عارضه جانبي، هرسپتين هم به طور مشابه عمل ميكند و تقريبا همين عوارض ممكن است حتي با شيوعي بيشتر در آن ديده شود. پزشكان يكي ديگر از مزاياي تيكرب نسبت به هرسپتين را قرص بودن تيكرب مي دادند، در صورتي كه هرسپتين به شكل آمپول است و بايد تزريق شود. قرص بودن اين دارو باعث ميشود كه اين دارو هم ارزانتر باشد، هم راحتتر تجويز شود و هم بيماران آسانتر آن را قبول كنند.
برخي پژوهشگران پيشنهاد كردهاند كه اين دارو در تركيب با هرسپتين مصرف شود تا بدين ترتيب اثرات درماني آن حتي از اين هم بهتر شود. به هر حال هنوز در اين مورد نميتوان اظهار نظر كرد و به بررسيهاي بيشتري نياز است.
از آنجا كه ساليانه بيش از يك ميليون مورد جديد سرطان پستان در دنيا كشف ميشود اين قبيل تحولات و كشفها ميتوانند آيندهاي بسيار اميدوار كننده براي اين بيماران به همراه داشته باشند