پژوهشگران شیمی تجزیه دانشگاه کاشان با معرفی یک روش ترکیبی آماری موفق به اندازه گیری گونه های مؤثر داروهای گیاهی با حد تشخیصی بالاتر از روش های معمول شدند.
روش پیشنهاد شده، ترکیبی از روش های شیمی سنجی و الکتروشیمی است.

با توجه به ارزیابی های صورت گرفته، نتایج حاصل از اندازه گیری گونه های کاتچین و گالیک اسید در چای سبز، رضایت بخش است. این روش پیشنهادی ترکیبی می تواند راهکاری مفید و تکمیل کننده برای مطالعه ولتامتری ترکیبات فنولی باشد. این موضوع مخصوصاً زمانی اهمیت پیدا می کند که استفاده از روش های کلاسیک الکتروشیمیایی به دلیل برخی مشکلات آزمایشگاهی امکان پذیر نباشد.

علم شیمی سنجی (Chemometrics) علمی است که از روش های ریاضی و آمار، جهت طراحی و یا انتخاب یک روش بهینه برای انجام آزمایش ها، استفاده می کند. همچنین به کمک آن می توان حداکثر اطلاعات شیمیایی را، از داده های به دست آمده از یک فرایند شیمیایی، بازگو کرد.

دکتر سعید معصوم، استادیار شیمی تجزیه دانشگاه کاشان، در این باره توضیح داد: در مطالعه حاضر، ترکیب روش های الکتروشیمی و شیمی سنجی برای اندازه گیری دو گونه دارویی گیاهی کاتچین و گالیک اسید با خاصیت ضداکسیدانی مد نظر بوده است.

وی افزود: این مواد از نظر آشکارساز الکتروشیمیایی، پاسخ های یکسان با همپوشانی پیک بالای 90 درصد دارند. تعیین مقدار این دو گونه از طریق سیستم الکتروشیمیایی مقدور نیست، بنابراین تلاش شد با تلفیق کردن این روش با روش شیمی سنجی، جایگزین مناسبی برای روش های جداسازی پیدا کنیم.

معصوم ادامه داد که برای اصلاح سطح و افزایش حساسیت الکترود مورد استفاده، از خمیر کربن اصلاح شده با نانو لوله های کربنی چند دیواره استفاده شد.

استفاده از نانولوله های کربنی چند جداره در سطح الکترود حسگر، موجب افزایش سطح مؤثر الکترود شده و روند اکسایش و کاهش گونه ها را تسهیل می کند. در نتیجه، قدرت جریان دهی گونه ها (پاسخ ها) افزایش می یابد و در نهایت بهبود حد تشخیص الکترود را در پی خواهد داشت.

معصوم متعقد است در صورت رواج دادن روش آماری شیمی سنجی، به صورت روش مکمل در کنار سایر روش های طیف سنجی و الکتروشیمی، می توان از هزینه های بالای ناشی از آزمون های پیوسته، استخراج و... جهت شناسایی و سنجش گونه ها جلوگیری کرده و در این امر تسهیل ایجاد کرد.

وی برای ادامه یافتن این کار تحقیقاتی در جهت رسیدن به مقیاس های بزرگ تر و صنعتی نیز ابراز امیدواری کرده و افزود: اجرایی کردن این روش محاسباتی در مقیاس بزرگ تر از آزمایشگاه و کاربرد آن در سنجش گونه های دارویی هم خانواده و همتا با پاسخ آزمون مشابه از جمله برنامه هایی هستند که در آینده به آن ها خواهیم پرداخت. همچنین سنجش ایزومرها و داروهای دارای چرخش نوری که جداسازی و شناسایی آن ها مستلزم به کارگیری تجهیزات بیش تر و پیشرفته تر و صرف هزینه و زمان بالاتر است، در برنامه های تحقیقاتی این گروه قرار گرفته است.

نتایج این تحقیقات که با تلاش دکتر سعید معصوم و همکاران وی در دانشگاه کاشان صورت گرفته است، در مجله ی Sensors and Actuators B: Chemical منتشر شده است.