ملاتونین یک هورمون طبیعی است که در بدن تولید می‌شود و در چرخه خواب نقش دارد اما این بار پزشکان دریافته‌اند که این هورمون می‌تواند در کنترل افزایش وزن نیز موثر باشد.
متخصصان دانشگاه گرانادا و بیمارستان سان سی سیلیو در گرانادا با همکاری کارشناسان علوم پزشکی در چند دانشگاه دیگر دریافتند که ملاتونین برای موشهای جوانی که به بیماری قلبی و متابولیکی مبتلا نشده‌اند در پیشگیری از اضافه وزن مفید است.
این متخصصان در آزمایشات خود دریافتند که ملاتونین در موشهای آزمایشگاهی مقدار لیپید خون را بهبود می‌بخشد، تری گلیسیرید خون را کاهش می‌دهد و میزان کلسترول خون را افزایش می‌دهد. این هورمون حتی می‌تواند بدون تغییر در مقدار مصرف غذا، مقدار کلسترول بد خون را کاهش دهد.
این کارشناسان می‌گویند ملاتونین در پیشگیری از بیماریهای قلبی ناشی از چاقی و افزایش مقدار چربی غیرعادی در خون نقش مفیدی دارد.
شرح این آزمایشات در مجله «مطالعات پینل» منتشر شده است.
ملاتونین که در سال ۱۹۵۸ میلادی توسط “آرون لرنر” متخصص امراض پوست در دانشگاه یاله در نیو هاون آمریکا کشف شد، فعل و انفعالات زیادی در بدن به ویژه ریتم شب و روز را هدایت می کند. این هورمون توسط غده “پینه آل” در غده اپیفیز (اپیتالاموس یا صنوبری) مغز، شبکیه و گلبول های خون تولید می شود. در حالیکه تابش و پرتوی نور روز به چشم، از تولید ملاتونین جلوگیری می کند، تاریکی شب تولید این هورمون در خون را افزایش داده و خواب آور است.
تولید ملاتونین در بدن، در شب ۱۰ برابر میزان آن در روز است و این هورمون در کنار وظایف دیگر، فعالیت های بدن هنگام خواب را تنظیم می کند و به جهت ارتباط ترشح آن با نور، به تنظیم خواب و بیداری کمک می کند. میزان ملانونین در بدن انسان در روزهای زمستان که تابش نور صرفا چند ساعت است، افزایش می یابد. خستگی و احساس خواب، افسردگی زمستانی و ناراحتی های هنگام خواب می تواند از نتایج فصل زمستان باشد، بدین خاطر پیاده روی در روزهای این فصل توصیه می شود. پایین بودن مقدار ملاتونین در بدن می تواند باعث بیخوابی شود.
بدن با افزایش سن، ملاتونین کمتری تولید می کند که در نتیجه مدت خواب بطور میانگین کاهش یافته و باعث بیخوابی می شود. حتی “کارهای شیفتی” و سفرهای دور نیز می تواند بر مقدار ملاتونین در بدن به خاطر تغییر ساعات خواب و بیداری تاثیر منفی داشته باشد. ملاتونین یک هورمون مهم، محافظ و یک آنتی اکسیدان قوی است.ملاتونین که هورمون شب نامیده می شود، از نظر شیمیایی یک اسید امینه ساده و از نظر بزرگی مولکول نیز یک هورمون کوچک است که می تواند در تمام سلول ها و مکان های بین سلولی جای گیرد.
بخش اعظم ملاتونین در سلول های عصبی ویژه ( پینه آل) یک غده کوچک به درشتی عدس در مرکز مغز ساخته می شود.
ملاتونین در سلول های شبکیه چشم نیز تولید می شود که حاوی فتورسپتور هستند. ملاتونین در غده اپیفیز از اسید امینه تریپتوفان و سروتونین یک ماده پیام آور، ساخته می شود و از سوی این غده در یک ریتم و خاص روزانه وارد خون می شود و از طریق جریان خون به تمام بدن تقسیم می شود.
ملاتونین در انسان ها، حیوانات، گیاهان و حتی تک سلولی ها و جلبک های بسیار قدیمی و کهن وجود دارد.
گفتنی است ملاتونین را می توان قرص تنظیم خواب موثر و قدرتمندی دانست که توسط شرکت دارو سازی سپید طب تولید و روانه بازار گردیده است. به گفته پزشکان و متخصصان این ماده (ملاتونین) در بدن آدمی و در غده صنوبری مغز تولید شده و بدن را در تنظیم چرخه خواب شبانه یاری می کند. علت اینکه میزان خواب موثر شبانه آدمی با گذشت سن، کمتر و کمتر می شود، کاهش تدریجی میزان ترشح این ماده است که کاهش آن با افزایش سن در بدن انسان رخ می دهد. پزشکان بر این عقیده هستند که جوانان به دلیل اینکه ملاتونین بیشتری در بدنشان دارند، بهتر و راحتر از افراد کهنسال به خواب می روند.
این مکمل موجب تقویت سیستم ایمنی بدن شده و از میزان رادیکالهای آزاد تولید شده در بدن نیز کم کرده و در بهبود خلق و خوی افراد نیز موثر باشد اما مهمترین وظیفه و تاثیر آن در بدن را می توان در بهبود کیفیت خواب شبانه دانست.