محققان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در طرحی تحقیقاتی اقدام به استفاده از فناوری نانو در درمان عفونتهای باکتریایی کردند؛ در این کار یک سیستم نانودارورسانی طراحی شده که در مقابل عفونتهای مقاوم به آنتی بیوتیکها عملکرد موفقی داشته است.
دکتر فضلی بزاز، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و محقق طرح اظهار کرد: میکروب استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین، بسیاری از عفونتهای بیمارستانی را سبب می‌شود. لذا انتخاب داروی مؤثر جهت درمان این میکروب و حذف عفونتهای ناشی از آن بسیار ضروری است. از طرفی بهبود شیوه‌ی دارورسانی به باکتری می‌تواند بهره‌وری آنتی بیوتیکها را بالا ببرد. نانوذراتی نظیر نانوذرات جامد چربی و نانولیپوزوم‌ها، به عنوان سیستم‌های تحویل عامل درمانی، می‌توانند دسترسی به این هدف را امکان‌پذیر کنند.
وی افزود: در این کار از ترکیب دو ماده (یک آنتی بیوتیک و یک ماده‌ی طبیعی)، سیستم دارورسانی جدیدی بر اساس نانولیپوزوم‌ها طراحی شده و خاصیت ضدمیکروبی آن در برابر میکروب استافیلوکوک اورئوس مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از این سامانه‌ی دارورسانی می‌توان به اثرات از بین برندگی بارز و افزایش میزان ورود و تجمع عامل ضد باکتریایی به درون میکروب دست یافت. این نتایج در صورت تکمیل آزمایش‌های حیوانی و انسانی قابل کاربرد در صنعت داروسازی خواهد بود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: بر اساس گزارش‌های موجود میکروب استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین معمولاً به آنتی بیوتیک‌های قوی همانند ونکومایسین پاسخ خوبی می‌دهد. اما این آنتی بیوتیکها دارای عوارض جانبی زیادی هستند و استفاده‌ی مداوم از آنها احتمال بروز مقاومت باکتریایی علیه آنها را افزایش می‌دهد. لذا ارائه‌ی راهکاری جهت مقابله با عفونتهای ناشی از باکتری استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین ضروری است. در طرح حاضر، تلاش شده که فعالیت ضد باکتری ترکیبی از اسید اولئیک و جنتامایسین در برابر این میکروب، در هر دو شکل آزاد و نانولیپوزومی مورد بررسی قرار گیرد. همچنین عملکرد ضدمیکربی این ترکیب با ونکومایسین نیز مقایسه شده است.
فضلی بزاز در خصوص نتایج حاصل از این تحقیقات عنوان کرد: فرم نانولیپوزومی ترکیب طراحی شده، فعالیت ضد باکتری بالاتری در مقایسه با اشکال آزاد این داروها از خود نشان داد. این سیستم می‌تواند فعالیت ضد میکروبی داروی بارگذاری شده را افزایش و غلظت مؤثر مورد نیاز دارو را کاهش دهد. از طرفی در زمان کوتاه‌تری در از بین بردن باکتری عمل خواهد کرد. نکته‌ی جالب اینکه در مقایسه با ونکومایسین، ترکیب نانولیپوزومی در مهار باکتری و کشتار آن مؤثرتر بود.
این محقق درباره روند انجام مطالعات گفت: در ابتدا فعالیت ضد میکروبی داروهای جنتامایسن و اولئیک اسید در برابر میکروب استافیلوکوک اورئوس مقاوم، به تنهایی و در ترکیب با یکدیگر ارزیابی شد. با مشاهده‌ی اثرات درمانی ترکیب این مواد، نسبت به انکپسوله کردن این مواد درون نانو حامل‌ها اقدام شد. همچنین اثرات ضدمیکربی سیستم طراحی شده با ونکومایسین که داروی رایج در درمان عفونت ناشی از این میکروب است، مورد مقایسه قرار گرفت. این بررسی‌ها در محیط آزمایشگاهی صورت گرفته است.
وی تصریح کرد: به طور کلی افزایش میزان نابودی باکتری‌های مقاوم، کاهش مقاومت باکتریایی میزبان و در نتیجه کاهش هزینه‌های درمان با آنتی بیوتیک‌های جدید، از نتایج این کار خواهد بود.
نتایج این تحقیقات که حاصل همکاری دکتر محسن تفقدی، دکتر بی بی صدیقه فضلی بزاز از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دکتر بهمن خامنه، دستیار تخصصی کنترل دارو و دکتر داوود قوچی آتش بیک است، در مجله‌ی Pharmaceutical Biology به چاپ رسیده است.