گروهی دانشمند عصب شناس ژاپنی در تلاشند با استفاده از فن آوری اسکن مغزی افراد در لحظات خواب ديدن کليد رمزگشايی رؤيای آدمی را کشف کنند. يوکياسو کاميتانی و تيم همکارانش با بهره گيری از روش تصويرسازی تشديد مغناطيسی کارکردی (اف ام آر آی)، مغز سه انسان را در حال خواب اسکن کرده و در همين حال از امواج مغز اين افراد نوار مغزی (ای ای جی) گرفته اند. اين پژوهشگران هر زمان که در نوار مغزی افراد تحت آزمايش نشانه ای از نخستين مراحل خواب ديدن را مشاهده می کردند آنها را بيدار کرده و از ايشان می پرسيدند که چند لحظه پيش چه چيزی را در رؤيا ديده اند و سپس به آنها اجازه می دادند مجدد بخوابند. اين عمل برای هر داوطلب در بازه های زمانی سه ساعته، بين ۷ تا ۱۰ بار در روزهای مختلف، تکرار شد. در نهايت محققان به طور متوسط در مجموع ۲۰۰ رؤيا از هر داوطلب را ثبت کردند. به ظاهر بيشتر خواب های ثبت شده در قالب اين آزمايش، بازتاب دهنده تجربيات روزمره افراد بوده است. يک داوطلب می گفت: «خواب ديدم که در يک نانوايی هستم. يک قرص نان برداشتم... بعدش از نانوايی آمدم بيرون و وارد خيابان شدم، يک نفر را ديدم که داشت عکاسی می کرد،» ديگری گزارش می داد: «يک تنديس برنزی بزرگ ديدم...روی يک تپه کوچک بود و پايين تپه چندين خانه بود، خيابان بود با درخت.» بعضی از رؤياها نيز عجيب و غريب بوده و ملاقات با يک ستاره سينما يا حضور در استوديوی فيلمبرداری را شامل می شده است. کاميتانی و همکارانش با استفاده از يک پايگاه داده های زبانی به نام «وُرد نِت»، واژه های کليدی گزارش های کلامی داوطلبان را استخراج و در ۲۰ گروه (خودرو، مذکر، مؤنث، رايانه و ...) طبقه بندی کردند. اين گروه ها بر اساس بسامد تکرار اين موارد در خواب های گزارش شده تعيين شدند. در مرحله بعد، دانشمندان تصاويری از هر گروه تهيه کرده و با نشان دادن آن ها به داوطلبان، در حين تماشای اين تصاوير مغز اين افراد را باری ديگر اسکن کردند.
مقايسه عملکرد مغز اشخاص در هنگام ديدن يک تصوير و متناظر آن در زمان خواب ديدن آن تصوير، شيوه اصلی رمزگشايی رؤيا توسط پژوهشگران ژاپنی بود. بدين ترتيب در سال ۲۰۰۸، يوکياسو کاميتانی و همکارانش اعلام کردند که توانسته اند با موفقيت تصاوير ديداری متناظر فعاليت بخش های «وی ۱»، «وی ۲» و «وی ۳» مغز را رمزگشايی و بازسازی کنند . اين دانشمندان می گويند در عين حال به کشف ديگری نيز نايل آمده و با بررسی فعاليت مناطق عالی قشر مغز به طور دقيق محتوای رؤيای افراد را پيش بينی کرده اند. کاميتانی می گويد: «ما مُدلی ساخته ايم که به کمک آن می توان پيش بينی کرد که کدام گروه طبقه بندی مان در خواب شخص وجود داشته، علاوه بر اين، برای مثال، از طريق بررسی فعاليت مغز شخص در نُه ثانيه قبل از بيدار شدنش توانسته ايم با دقت ۷۵-۸۰ درصدی بگوييم که آيا يک انسان در رؤيای شخص وجود داشته يا خير.» اين دانشمند عصب شناس در ادامه توضيح می دهد که آزمايش های انجام شده ساختار تصويری رؤيای داوطلبان را مورد بررسی قرار نداده است: «مسأله معنای اين رؤياها بوده، اما هنوز فکر می کنم که امکان دارد بتوانيم ويژگی های ساختاری -از قبيل شکل و کنتراست - را از خواب شخص استخراج کنيم، همانطور که در ۲۰۰۸ هم چنين کاری را انجام داديم.» نتايج اين پژوهش در جريان نشست ساليانه انجمن رشته عصب شناسی در ماه اکتبر گذشته در ايالت نيو اورلئان آمريکا ارائه شد و هم اينک در نشريه علمی «ساينس» نيز به چاپ رسيده است. نويسندگان اين مقاله مدعی شده اند که دو پديده «رؤيا ديدن» و «دريافت بصری»، تظاهرات عصبی مشابهی را در مناطق ديداری عالی مغز ايجاد می کنند. کاميتانی تأکيد می کند: «به دليل دقت بالای رمزگشايی رؤيا در چند ده ثانيه پيش از بيدار شدن، می توان نتيجه گرفت که به ياد آوردن رؤياهای فرد به حافظه کوتاه مدت وی بستگی دارد.» هم اينک، کاميتانی و اعضای تيم همکاران وی می کوشند داده هايی مشابه درباره مرحله حرکت سريع چشم در خواب (آر ای ام) جمع آوری کنند. آزمايشی که نسبت به فاز قبلی دشوارتر می نمايد، چرا که «بايد دست کم يک ساعتی صبر کنيم تا سوژه به خواب برود تا به اين مرحله از خواب عميق برسد.» اين عصب شناس ژاپنی در نهايت تصريح می کند که «شخصاً هيچ نظريه محبوبی درباره کارکرد رؤياها ندارم، اما [اطمينان دارم که] دانستن بيشتر درباره محتوای رؤيا و چگونگی ارتباط اين محتوا با فعاليت مغز می تواند ما را در درک آنها ياری کند.» ------------------------------------------------------------------------------------------------- منبع:برگرفته از روزنامه «گاردين»