امروزه در بسیاری از نشریات و رسانه ها به کرات در مورد اسیدهای چرب امگا 3 مطالبی گفته می شود. این چربی ها که جز گروه های چربی های غیر اشباع هستند فواید بسیاری برای سلامتی دارند. اما گاه جملات عجیبی به کار می رود مانند اینکه ' مصرف روزانه یک قاشق روغن ماهی یعنی خداحافظی با کاهش تمرکز، خستگی، دردهای عضلانی و افسردگی'. آیا واقعا تاثیر این چربی ها تا این حد چشمگیر و فوق العاده است؟
 اسیدهای چرب امگا 3 به طور قابل توجهی در ماهی های آب های سرد مانند ماهی کولی، آزاد، ساردین و...، دانه های کتان و گردو وجود دارد و نقش حیاتی در بدن ایفا می کنند. انواع مختلف این چربی ها برای عملکرد مطلوب بدن ضروری هستند؛ چرا که در تشکیل اجزای سلولی، متابولیسم عمومی بدن، عملکرد ایمنی و هورمونی، فالیت بعضی ترکیبات خونی ( پلاکت ها) و سنتز بسیاری مولکول ها نقش دارند. به طور خلاصه ما نمی توانیم بدون این چربی ها به حیات زندگی ادامه دهیم.
اهمیت امگا3 و مغز
از چندین سال پیش مطالعات گسترده ای در خصوص تاثیر امگا 3 بر اندام های مختلف به ویژه مغز صورت گرفته است. امگا 3 و دیگر اسیدهای چرب غیر اشباع چندتایی 3/1 همه اسیدهای چرب موجود در سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز و نخاع را تشکیل می دهند. در مورد امگا 3 به طور ویژه باید گفت که 20% حجم " خشک یا بدون آب" مغز را شامل می شود که اهمیت بالایی دارد.
امگا 3 در نورون ها باعث استحکام غشا می شود و عملکرد مطلوب مکانیسم های حیاتی از جمله ورود و خروج یون ها به سلول ها را تضمین می کند. همچنین اعمال صحیح گیرنده های غشایی که همه مولکول ها از جمله ناقل های عصبی به آنها متصل می شوند را نیز بر عهده دارد. زمانی که غلظت این اسیدهای چرب در مغز کم می شود، نورون ها به خوبی عمل نمی کنند و حتی از بین می روند.
آیا کمبود امگا 3 علت بروز افسردگی و بیماری های مغزی است؟
از بیست سال پیش تحقیقات زیادی درباره ارتباط بین مصرف اسیدهای چرب امگا 3 و بعضی ناراحتی های مغزی صورت گرفته است. همچنین آزمایشات بالینی نشان می دهد که کمبود امگا 3 می تواند زمینه ابتلا به بیماری هایی از جمله مشکلات خلقی و اضطراب،‌ روان پریشی، اختلالات توجه،‌ وسواس فکری، اختلالات شخصیت،‌ افسردگی، زوال عقل و اوتیسم را تشدید کند. البته این تحقیقات تایید نمی کنند که کمبود امگا 3 تنها عامل بروز این بیماری هاست؛ بلکه تنها می توان نتیجه گرفت که این اسیدهای چرب تاثیر محافظتی در برابر اختلالات روانپزشکی به خصوص در افرادی که احتمال خطر در آنها بالاست را دارد.
مکانیسم عمل امگا 3 در پیشگیری از ابتلا به چنین بیماری هایی متعدد و ناشناخته است. اما می توان گفت که به عنوان مثال می تواند از نورون ها در برابر استرس اکسایشی محافظت کند. همچنین امگا 3 با بسیاری از فاکتورها و گیرنده های مولکولی در روند حافظه، شناخت و منطق کنش متقابل دارد.
امگا 3 نقشی غیر مستقیمی بر تنظیم سروتونین دارد. این ناقل عصبی اخلاق را کنترل می کند و در بروز افسردگی نقش دارد. یکی دیگر از تاثیرات امگا 3 کاهش التهاب در بافت های مغز است. این در حالی است که التهاب دائمی می تواند موجب عدم فعالیت نورون ها و رشد بیماری های مغزی از جمله افسردگی شود.
در اینجا این سؤال مطرح می شود که می توان با دریافت کافی امگا 3 بیماری های روانی را درمان کرد؟ همان طور که اشاره شد کمبود امگا 3 بروز این اختلالات را تسریع می کند. مطالعات و آزمایشات بالینی بسیاری در این باره صورت گرفت که نشان دهنده این است که در بعضی موارد بهبودی حاصل می شود اما نتیجه درمان در بعضی دیگر مبهم است. در واقع نمی توان مصرف این مکمل ها را روشی قطعی برای درمان دانست.
درباره درمان افسردگی محققان اذعان داشتند که مکمل های امگا 3 می تواند تاثیر داروهای ضدافسردگی و تنظیم کننده های خلق و خو را بهبود بخشد. از آنجا که این مکمل ها ضرری برای سلامتی ندارند دلیلی برای منع مصرف نیست.