1.  داروهای هدفمند سرطان چیست؟

داروهای هدفمند سرطان، داروهایی هستند که با تداخل در عملکرد مولکول های مؤثر در رشد و پیشرفت تومور، مانع گسترش و رشد آن می شوند.  از آن جا که دانشمندان این مولکول های خاص را "هدف های مولکولی" می نامند، به داروهایی که  فعالیت آنها را مختل می کنند "داروهایی با هدف های مولکولی" یا "درمان هایی با هدف های مولکولی"  گفته می شود. با دقت روی تغییرات مولکولی یا سلول های سرطانی، درمان های هدفمند می توانند درمان های مؤثرتری از سایر انواع درمان از جمله شیمی درمانی و رادیوتراپی باشد و در عین حال آسیب کمتری به سلول های سالم وارد کند.
داروهای هدفمند زیادی توسط سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) در درمان انواع خاصی از سرطان تأیید شده است (جزئیات در سوال های 4 و 5 آمده است). داروهای دیگر هنوز در مرحلۀ تحقیق یا پیش کلینیکی هستند. داروهای هدفمند می توانند به تنهایی، همراه با سایر داروهای هدفمند یا با داروهای شیمی درمانی مورد استفاده قرار گیرند.

2.  داروهای هدفمند چگونه عمل می کنند؟

داروهای هدفمند از راه های مختلف، تقسیم و گسترش سلول های سرطانی مختل می کنند. بسیاری از این داروها بر پروتئین هایی که نقش مهمی در سیستم پیچیدۀ ارتباطی سلول ها دارند، اثر می گذارند. این سیستم ارتباطی فعالیت و عملکرد سلول ها مانند تقسیم و حرکت سلول ها، پاسخ سلول به محرک ها و مرگ سلولی را کنترل می کند.
داروهای هدفمند می توانند با ممانعت از رسیدن پیام ها برای رشد و تقسیم زیاد و خارج از کنترل سلول، از پیشرفت تومور جلوگیری کنند و حتی باعث مرگ برنامه ریزی شدۀ سلول (آپوپتوز) شوند.
سایر داروهای هدفمند می توانند از طریق آپوپتوز باعث مرگ مستقیم سلول یا از طریق تحریک سیستم ایمنی در شناخت و تخریب سلول های سرطانی و / یا انتقال مواد سمی به سلول های سرطانی باعث مرگ غیر مستقیم آنها شوند. توسعه درمان های هدفمند و داروهای مرتبط با آنها وابسته به  شناخت اهداف مناسب است، زیرا اهداف نقش کلیدی در رشد یا بقای سلول سرطانی بر عهده دارند ( به همین دلیل است که معمولاً از داروهای هدفمند به "دارویی با طراحی منطقی" یاد می شود.
به عنوان مثال بیشتر موارد ابتلا به لوکمی مزمن میلوئیدی (Chronic myeloid leukemia/CML) در نتیجه شکل گیری ژنی به نام Bcr-Abl  اتفاق می افتد. این ژن زمانی که قطعاتی از کروموزوم های 9 و 22 جدا شده و جا به جا می شوند به وود می آید. یکی از نتایج این تغییر کروموزمی آن است که ژن  Abl از کروموزوم 9 به قسمت Bcr از کروموزوم 22 متصل می شود. پروتئینی که تحت فرماندهی ژن Abl تولید می شود، مولکولی ارتباطی است که نقش مهمی در کنترل تقسیم سلولی دارد و باید در کنار سایر مولکول های ارتباطی این وظیفۀ مهم را انجام دهد. هر چند در Bcr-Abl هم این نقش ارتباطی وجود دارد، اما متأسفانه به گونه ای دیگر است و باعث تقسیم بی رویۀ سلول های CML می شود. لذا Bcr-Abl هدف خوبی محسوب می شود.

3.  تولید داروهای هدفمند به چه صورت است؟

برای تولید دارو ابتدا باید هدف را به خوبی شناسایی کرد. بیشتر داروهای هدفمند یا به صورت ریزمولکول هستند یا آنتی بادی های تک کلنی. معمولاً ریز مولکول ها می توانند وارد سلول شوند و روی اهدافی که درون که درون سلول وجود دارند تأثیر بگذارند. بیشتر آنتی بادی های تک کلنی نمی توانند به غشای پلاسمایی سلول کنند و اثر آنها بر اهدافی که در سطح سلول قرار دارند می باشد.
انتخاب ریز مولکول های دارویی در آزمایشگاه و طی فرآیند طولانی انجام می شود. در آزمایشگاه تأثیر هزاران ترکیب روی هدف مشخصی مانند Bcr-Abl بررسی می شود. بهترین آنها از نظر شیمیایی اصللاح می شوند و چند گونه از آن تولید می شود سپس دوباره آزمایش می شود و مؤثرترین آنها به عنوان دارو تولید می شود.
برخلاف مولکول های کوچک، آنتی بادی تک کلنی با ایمن سازی بدن حیوانات (معمولاً موش) با وارد کردن تنها مولکول های هدف آماده می شود. حیوان ایمنی شده، انواع مختلفی آنتی بادی بر ضد مولکول های هدف می سازد. بعد از آن هرکدام از سلول های طحال که فقط یک گونه آنتی بادی تولید کرده اند با سلول های میلوم ترکیب می شوند. پرورش این دسته سلول های ترکیب شده، کشت های مختلفی از سلول ایجاد می کند که هرکدام مقدار زیادی از یک نوع آنتی بادی تولید می کنند به این آنتی بادی ها، آنتی بادی های تک کلنی گفته می شود. سپس هرکدام از آنها برای تشخیص آن که کدام تأثیر بهتری دارند مورد آزمایش قرار می گیرند.
قبل از آن که این آنتی بادی ها برای انسان استفاده شود، آن ها را "انسانی تر" می کنند یعنی قسمت های حیوانی آنتی بادی را با قسمت های انسانی عوض می کنند. این کار از طریق مهندسی ژنتیک انجام می شود. "انسانی کردن آنتی بادی" بسیار مهم است، چون از این که سیستم ایمنی بدن آن را با یک آنتی بادی خارجی اشتباه بگیرد و آن را از بین ببرد، جلوگیری می شود.

4.  اولین هدف در درمان های هدفمند سرطان چه بوده است؟

اولین هدف مولکولی در درمان های هدفمند سرطان، گیرندۀ هورمون جنسی زنانه استروژن بود که بسیاری از انواع تومورهای پستان برای رشد به آن نیاز دارند. وقتی استروژن به گیرنده های استروژن درون سلول متصل می شود، کمپلکس حاصل، بیان بعضی ژن ها را فعال می کند، یکی ازاین ژن ها در رشد و تقسیم سلولی آن نقش دارند. مطالعات نشان داده است که مداخله در قابلیت تحریک رشد سلول های سرطانی که دارای این گیرنده ها هستند (سلول های ER+ ) یک روش درمانی مؤثر است.
داروهای زیادی که در اتصال استروژن به گیرنده های خود در ER+ سرطان پستان مداخله می کنند توسط سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) مورد تأیید قرار گرفته اند. گروهی از داروها به شکل گیرندۀ انتخابی استروژن (SERM) به گیرنده های استروژن می چسبند و از اتصال استروژن به آن جلوگیری می کنند. از این دسته می توان به تاموکسیفن (Tamoxifen) و تورمیفن (Toremifene/Fareston ®) اشاره کرد. داروی دیگری به نام فولوِسترانت (Fulvestrant/Faslodex ®) به گیرنده های استروژن می چسبند و تخریب آن را سرعت می بخشند.
مهار کننده های آروماتاز (Aromatase inhibitor/AI) گروهی دیگر از داروهای هدفمند هستند که در توانایی استروژن در افزایش رشد تومورهای ER+ پستان اختلال ایجاد می کند. آروماتاز، آنزیمی ضروری در تولید استروژن در بدن است.
ممانعت از فعالیت آروماتاز میزان استروژن را کاهش می دهد و از بزرگ شدن توموری که برای رشد به استروژن نیاز دارد جلوگیری می کنند. معمولاً از AI برای خانم های یائسه استفاده می شود، زیرا تخمدان های خانم هایی که هنوز یائسه نشده اند می توانند آن قدر آروماتاز تولید کنند که اثر AI خنثی شود. داروهای AI زیر توسط FDA  برای درمان سرطان پستانِ ER+ تایید شده اند: آناستروزول (Anastrozole/Arimidex ®)  ، اگزمیستِین (Exemestane/Aromasin ®) و لتروزول (Letrozole/Femara ®) .

5.  سایر داروهای هدفمند چه هستند؟

داروهای هدفمند دیگری هم با سایر واکنش های سلولی تداخل داشته اند. FDA ، داروهایی که اهداف زیر را نشانه می گیرند را تأیید کرده است.

بعضی از داروها، آنزیم های خاص و گیرنده های فاکتور رشدی که در تکثیر سلولی نقش دارند را بلاک (مسدود) می کنند. گاهی به این داروها "مهارکننده های انتقال سیگنال" گفته می شود.

بعضی دیگر از داروهای هدفمند عملکرد پروتئین هایی که بیان ژن و سایر عملکردهای سلول را تنظیم می کنند را تحت کنترل درمی آورد.

 بعضی از داروهای هدفمند سلول های سرطانی را را وادار به آپوپتوز (خودکشی سلولی) می کنند.

بعضی از داروهای هدفمند مانع ایجاد و گسترش عروق خونی به تومور (آنژیوژنز Angiogenesis/ ) می شوند. تومور ها برای رشد و افزایش اندازه باید به میزان کافی خون، اکسیژن و مواد غذایی دریافت کنند. داروهایی که آنژیوژنز را متوقف می کنند می توانند مانع رشد تومور شوند.

گروهی از داروهای هدفمند به سیستم ایمنی کمک می کنند تا سلول های تومورال را نابود کنند.

گروه دیگری از داروهای هدفمند شامل آنتی بادی های منوکلنال است که مولکول های سمی را فقط به سلول های سرطانی می رسانند.

واکسن های سرطان و ژن تراپی هم چون در رشد بعضی سلول های سرطانی اختلال ایجاد می کنند تا حدی جزء داروهای هدفمند حساب می شوند.

6.  داروهای هدفمند چه تأثیری روی درمان سرطان دارند؟

داروهای هدفمند سرطان به پزشک کمک می کنند تا ترکیب مؤثرتری از درمان ها را برای بیمار پیشنهاد کند. درمان ها می توانند بر اساس هدف های مولکولی تولید شده از تومور هر فرد منحصر به خود فرد باشد. هم چنین داروهای هدفمند سرطان به ما اطمینان می دهند که سلول های سرطانی را بیشتر از سلول های سالم مورد هدف قرار داده بدین گونه به سلول های سالم کمتری آسیب می رسانند، عوارض جانبی را کم می کنند و کیفیت زندگی را ارتقا می دهند.
با این حال این داروهای هدفمند محدودیت هایی دارند، که اصلی ترین آن احتمال مقاومت سلول ها به آنها می باشد. به عنوان مثال در بعضی بیمارانی که به داروی ایماتینیب مقاوم می شوند، جهشی در ژنBCR-ABL باعث تغییر شکل پروتئین ها می شود و در نتیجه داروها دیگر به آن ها متصل نمی شوند. به این دلیل داروهای هدفمند به صورت ترکیبی (با داروهای هدفمند دیگر یا درمان های سنتی ) بهتر اثر می کنند.

هر روز بر تعداد زناني كه به سرطان پستان دچار مي‌شوند افزوده مي‌شود. همچنين بر تعداد جراحي‌هاي برداشت پستان هم اضافه مي‌شود. شيوع بالاي اين سرطان و عوارض ناخوشايند آن هميشه عامل محركي براي دانشمندان بوده است تا به دنبال رو‌ش‌هاي درماني موثرتري براي اين بيماري باشند.
تقريبا تمام بيماران با هر روشي كه جراحي شوند، بالاخره به مرحله شيمي درماني خواهند رسيد. اگر شرايط بيمار خوب باشد و تومور كوچك باشد و در مراحل ابتدايي خود قرار داشته باشد، اين شيمي‌ درماني‌ها هم مختصر هستند و تنها چند دوره كوتاه خواهند بود.
از طرف ديگر افرادي هستند كه به بيماري پيشرفته‌تري دچار هستند و پزشكان مجبورند براي كنترل بيماري و افزايش شانس درمان و بقا‌ي بيمار از شيمي‌درماني‌هاي وسيع‌تري استفاده كنند.
مسلما هر چه تعداد دفعات و شدت شيمي درماني‌ها بيشتر باشد عوارض آن نيز بيشتر خواهد شد، بنابراين دانشمندان همواره در جستجوي داروهايي بوده‌اند كه ضمن داشتن اثرات درماني، عوارض جانبي كمتري را به دنبال داشته باشد.

از قديم تا هرسپتين، از هرسپتين تا تيكرب
روزي كه هرسپتين معرفي شد، اين ادعا وجود داشت كه سرطان پستان قابل درمان است و بسياري از مشكلاتي كه تا پيش از اين وجود داشت، قابل حل است. بيماران هم اميدهاي تازه‌اي پيدا كردند و سر و صداي زيادي درباره اين دارو برپا شد. پس از چندي معلوم شد كه هرسپتين داروي بسيار خوبي است اما نه آنقدر كه در حكم نوشدارو باشد وحالا‌دوباره خبرهاي جديدي به گوش مي‌رسد.
دانشمندان از كشف و ابداع يك داروي جديد خبر مي‌دهند و ادعا مي‌كنند كه اين داروي جديد حتي در آنهايي كه نسبت به هرسپتين مقاوم شده‌اند نيز موثر است.
اگرچه تجربه قبلي در مورد داروهاي ديگر گوشزد مي‌كند كه در مورد هيچ دارويي نبايد رويايي فكر كرد اما بررسي‌هاي اوليه پژوهشگران دانشگاه تگزاس آمريكا، با نتايج بسيار اميدوار كننده و درخشاني همراه بوده‌اند.
اين داروي جديد كه تيكرب نام دارد آن چنان خوب عمل كرده است كه تيم تحقيقاتي سازنده آن تنها پس از آزمايش321 زن، مراحل تحقيقاتي خود را متوقف و نتايج مطالعه را اعلام كردند.
زناني كه با اين دارو درمان شدند، به طور متوسط 8/5 ماه هيچ‌گونه رشدي در سرطان پستان آنها ايجاد نشد. اين نتايج چنان درخشان و اميدوار كننده‌اند كه كارخانه توليد كننده اين دارو (كه يك كارخانه انگليسي است) به شدت در پي كسب مجوز و تاييد اين دارو توسط اداره دارو و غذاي آمريكا و سپس توليد انبوه اين داروست.
بسياري از پزشكان هم، اكنون عقيده دارند كه ديگر بايد بيماران را با اين داروي جديد درمان كرد. هرسپتين و تيكرب مزاياي جالبي دارند. در اصل اين دو دارو از خانواده جديد داروهاي شيمي‌درماني هستند كه عملكرد بسيار دقيق و انتخاب شده‌اي دارند.
برعكس داروهاي قديمي شيمي درماني كه همه سلول‌هاي در حال تكثير را بدون انتخاب مي‌كشتند و بسياري از سلول‌هاي طبيعي بدن (مثل سلول‌هاي جنسي،‌ سلول‌هاي خوني، ريشه‌هاي مو و غيره) را هم نابود مي‌كردند، اين داروها به سلول‌هاي طبيعي بدن آسيب وارد نكرده و به طور مستقيم تنها سلول‌هاي سرطاني را هدف قرار مي‌دهند.
بدين ترتيب احتمال بروز عوارض جانبي در مصرف داروهايي مثل هرسپتين و تيكرب به مراتب كمتر از ديگر داروهاي شيمي درماني قديمي است. نحوه عملكرد تيكرب هم جالب است. اين دارو در اصل به پروتئيني به نام HER-2/neu مي‌چسبد. البته هرسپتين هم به همين پروتئين مي‌چسبيد.
هرسپتين اين پروتئين را در سطح خارجي سلول‌هاي سرطاني مهار مي‌كند، در حالي كه تيكرب به داخل سلول سرطاني مي‌رود و از آنجا اين پروتئين را متوقف مي‌كند.
در ضمن، تيكرب علاوه بر HER-2/neu بر پروتئين‌هاي ديگري هم اثر مهاري دارد كه اين هم مزيت ديگر آن نسبت به هرسپتين است و باعث افزايش شانس موفقيت آن مي‌شود.
همان طور كه گفتيم عوارض جانبي هم چندان شايع و شديد نيستند. پژوهشگران اين مطالعه اعلام كردند كه تنها 14 درصد از بيماران آنها دچار عوارض جانبي شدند كه آنها هم اكثرا خفيف و به شكل اسهال يا بروز بثورات پوستي مثل جوش بوده است.
در ضمن در 4 نفر از بيماران اندكي عملكرد قلب كاهش پيدا كرد اما در هيچ‌يك از بيماران اين عارضه به حدي نبود كه براي بيمار نارسايي قلبي ايجاد كند.
از نظر بروز عارضه جانبي، هرسپتين هم به طور مشابه عمل مي‌كند و تقريبا همين عوارض ممكن است حتي با شيوعي بيشتر در آن ديده شود. پزشكان يكي ديگر از مزاياي تيكرب نسبت به هرسپتين را قرص بودن تيكرب مي دادند، در صورتي كه هرسپتين به شكل آمپول است و بايد تزريق شود. قرص بودن اين دارو باعث مي‌شود كه اين دارو هم ارزان‌تر باشد، هم راحت‌تر تجويز شود و هم بيماران آسان‌تر آن را قبول كنند.
برخي پژوهشگران پيشنهاد كرده‌اند كه اين دارو در تركيب با هرسپتين مصرف شود تا بدين ترتيب اثرات درماني آن حتي از اين هم بهتر شود. به هر حال هنوز در اين مورد نمي‌توان اظهار نظر كرد و به بررسي‌هاي بيشتري نياز است.
از آنجا كه ساليانه بيش از يك ميليون مورد جديد سرطان پستان در دنيا كشف مي‌شود اين قبيل تحولات و كشف‌ها مي‌توانند آينده‌اي بسيار اميدوار كننده براي اين بيماران به همراه داشته باشند

یافتن راه‌هایی برای کاهش رشد آمیلوید پپتاید یا پلاک در مغز بیماران آلزایمری چالشی کلیدی در تحقیقات در مورد این بیماری است.

هم اکنون دانشمندان دانشگاه میشیگان به این نتیجه رسیده‌اند که ممکن است راه جدیدی برای جلوگیری از رشد این ماده یا کند شدن پیشرفت آن یافته باشند و آن استفاده از مولکولهای خاصی در چای سبز است.

مولکول اپیگالوکاتچین 3 که در چای سبز یافت می‌شود و به EGCG مشهور است از شکل‌گیری پروتئین‌های عامل آلزایمر جلوگیری کرده و در آزمایشگاه موفق به درهم شکستن ترکیب این پروتئین‌ها شده است. گام بعدی آزمایش این روش روی حیوانات است.

اعلام این خبر همزمان با گزارشی است که آلزایمر را سریعترین بیماری در حال رشد در آمریکا اعلام کرده است به طوریکه بر اساس آمار دانشگاه واشنگتن بین 1990 تا 2010 تعداد آمریکایی‌هایی که در اثر آلزایمر جان باخته اند 500 درصد افزایش داشته است.

ماه گذشته نیز تحقیق دیگری پیش بینی کرده بود تعداد مبتلایان به آلزایمر در آمریکا تا سال 2050 به 3 برابر افزایش پیدا کند و از 4.7 میلیون نفر در سال 2010 به نزدیک به 13.8 میلیون نفر تا اواسط قرن برسد.

تحقیقات زیادی تا به حال در این مورد انجام شده و داروهایی نیز در مرحله آزمایشگاهی موفقیت هایی داشته اند اما حتی اگر موج این تحقیقات نیز در آینده موفق باشند دست کم تا 5 سال دیگر دارویی برای این بیماران در دسترس نخواهد بود.

محققان هم اکنون پیشگیری را بهترین راه می‌دانند و توصیه می‌کنند تا افراد فعالیت های مغزی و همچنین جسمی داشته باشند و به ویژه به حل کردن جدول بپردازند.

مولکول EGCG تا کنون در کاهش کلسترول، بهبود سلامت استخوان و جلوگیری از پوکی آن، کشتن باکتری‌های دهانی، پیشگیری از چند نوع سرطان و دیابت نوع 2 و کمک به مدیریت وزن بدن و بهبود متابولیسم موثر تشخیص داده شده است.