1.  داروهای هدفمند سرطان چیست؟

داروهای هدفمند سرطان، داروهایی هستند که با تداخل در عملکرد مولکول های مؤثر در رشد و پیشرفت تومور، مانع گسترش و رشد آن می شوند.  از آن جا که دانشمندان این مولکول های خاص را "هدف های مولکولی" می نامند، به داروهایی که  فعالیت آنها را مختل می کنند "داروهایی با هدف های مولکولی" یا "درمان هایی با هدف های مولکولی"  گفته می شود. با دقت روی تغییرات مولکولی یا سلول های سرطانی، درمان های هدفمند می توانند درمان های مؤثرتری از سایر انواع درمان از جمله شیمی درمانی و رادیوتراپی باشد و در عین حال آسیب کمتری به سلول های سالم وارد کند.
داروهای هدفمند زیادی توسط سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) در درمان انواع خاصی از سرطان تأیید شده است (جزئیات در سوال های 4 و 5 آمده است). داروهای دیگر هنوز در مرحلۀ تحقیق یا پیش کلینیکی هستند. داروهای هدفمند می توانند به تنهایی، همراه با سایر داروهای هدفمند یا با داروهای شیمی درمانی مورد استفاده قرار گیرند.

2.  داروهای هدفمند چگونه عمل می کنند؟

داروهای هدفمند از راه های مختلف، تقسیم و گسترش سلول های سرطانی مختل می کنند. بسیاری از این داروها بر پروتئین هایی که نقش مهمی در سیستم پیچیدۀ ارتباطی سلول ها دارند، اثر می گذارند. این سیستم ارتباطی فعالیت و عملکرد سلول ها مانند تقسیم و حرکت سلول ها، پاسخ سلول به محرک ها و مرگ سلولی را کنترل می کند.
داروهای هدفمند می توانند با ممانعت از رسیدن پیام ها برای رشد و تقسیم زیاد و خارج از کنترل سلول، از پیشرفت تومور جلوگیری کنند و حتی باعث مرگ برنامه ریزی شدۀ سلول (آپوپتوز) شوند.
سایر داروهای هدفمند می توانند از طریق آپوپتوز باعث مرگ مستقیم سلول یا از طریق تحریک سیستم ایمنی در شناخت و تخریب سلول های سرطانی و / یا انتقال مواد سمی به سلول های سرطانی باعث مرگ غیر مستقیم آنها شوند. توسعه درمان های هدفمند و داروهای مرتبط با آنها وابسته به  شناخت اهداف مناسب است، زیرا اهداف نقش کلیدی در رشد یا بقای سلول سرطانی بر عهده دارند ( به همین دلیل است که معمولاً از داروهای هدفمند به "دارویی با طراحی منطقی" یاد می شود.
به عنوان مثال بیشتر موارد ابتلا به لوکمی مزمن میلوئیدی (Chronic myeloid leukemia/CML) در نتیجه شکل گیری ژنی به نام Bcr-Abl  اتفاق می افتد. این ژن زمانی که قطعاتی از کروموزوم های 9 و 22 جدا شده و جا به جا می شوند به وود می آید. یکی از نتایج این تغییر کروموزمی آن است که ژن  Abl از کروموزوم 9 به قسمت Bcr از کروموزوم 22 متصل می شود. پروتئینی که تحت فرماندهی ژن Abl تولید می شود، مولکولی ارتباطی است که نقش مهمی در کنترل تقسیم سلولی دارد و باید در کنار سایر مولکول های ارتباطی این وظیفۀ مهم را انجام دهد. هر چند در Bcr-Abl هم این نقش ارتباطی وجود دارد، اما متأسفانه به گونه ای دیگر است و باعث تقسیم بی رویۀ سلول های CML می شود. لذا Bcr-Abl هدف خوبی محسوب می شود.

3.  تولید داروهای هدفمند به چه صورت است؟

برای تولید دارو ابتدا باید هدف را به خوبی شناسایی کرد. بیشتر داروهای هدفمند یا به صورت ریزمولکول هستند یا آنتی بادی های تک کلنی. معمولاً ریز مولکول ها می توانند وارد سلول شوند و روی اهدافی که درون که درون سلول وجود دارند تأثیر بگذارند. بیشتر آنتی بادی های تک کلنی نمی توانند به غشای پلاسمایی سلول کنند و اثر آنها بر اهدافی که در سطح سلول قرار دارند می باشد.
انتخاب ریز مولکول های دارویی در آزمایشگاه و طی فرآیند طولانی انجام می شود. در آزمایشگاه تأثیر هزاران ترکیب روی هدف مشخصی مانند Bcr-Abl بررسی می شود. بهترین آنها از نظر شیمیایی اصللاح می شوند و چند گونه از آن تولید می شود سپس دوباره آزمایش می شود و مؤثرترین آنها به عنوان دارو تولید می شود.
برخلاف مولکول های کوچک، آنتی بادی تک کلنی با ایمن سازی بدن حیوانات (معمولاً موش) با وارد کردن تنها مولکول های هدف آماده می شود. حیوان ایمنی شده، انواع مختلفی آنتی بادی بر ضد مولکول های هدف می سازد. بعد از آن هرکدام از سلول های طحال که فقط یک گونه آنتی بادی تولید کرده اند با سلول های میلوم ترکیب می شوند. پرورش این دسته سلول های ترکیب شده، کشت های مختلفی از سلول ایجاد می کند که هرکدام مقدار زیادی از یک نوع آنتی بادی تولید می کنند به این آنتی بادی ها، آنتی بادی های تک کلنی گفته می شود. سپس هرکدام از آنها برای تشخیص آن که کدام تأثیر بهتری دارند مورد آزمایش قرار می گیرند.
قبل از آن که این آنتی بادی ها برای انسان استفاده شود، آن ها را "انسانی تر" می کنند یعنی قسمت های حیوانی آنتی بادی را با قسمت های انسانی عوض می کنند. این کار از طریق مهندسی ژنتیک انجام می شود. "انسانی کردن آنتی بادی" بسیار مهم است، چون از این که سیستم ایمنی بدن آن را با یک آنتی بادی خارجی اشتباه بگیرد و آن را از بین ببرد، جلوگیری می شود.

4.  اولین هدف در درمان های هدفمند سرطان چه بوده است؟

اولین هدف مولکولی در درمان های هدفمند سرطان، گیرندۀ هورمون جنسی زنانه استروژن بود که بسیاری از انواع تومورهای پستان برای رشد به آن نیاز دارند. وقتی استروژن به گیرنده های استروژن درون سلول متصل می شود، کمپلکس حاصل، بیان بعضی ژن ها را فعال می کند، یکی ازاین ژن ها در رشد و تقسیم سلولی آن نقش دارند. مطالعات نشان داده است که مداخله در قابلیت تحریک رشد سلول های سرطانی که دارای این گیرنده ها هستند (سلول های ER+ ) یک روش درمانی مؤثر است.
داروهای زیادی که در اتصال استروژن به گیرنده های خود در ER+ سرطان پستان مداخله می کنند توسط سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) مورد تأیید قرار گرفته اند. گروهی از داروها به شکل گیرندۀ انتخابی استروژن (SERM) به گیرنده های استروژن می چسبند و از اتصال استروژن به آن جلوگیری می کنند. از این دسته می توان به تاموکسیفن (Tamoxifen) و تورمیفن (Toremifene/Fareston ®) اشاره کرد. داروی دیگری به نام فولوِسترانت (Fulvestrant/Faslodex ®) به گیرنده های استروژن می چسبند و تخریب آن را سرعت می بخشند.
مهار کننده های آروماتاز (Aromatase inhibitor/AI) گروهی دیگر از داروهای هدفمند هستند که در توانایی استروژن در افزایش رشد تومورهای ER+ پستان اختلال ایجاد می کند. آروماتاز، آنزیمی ضروری در تولید استروژن در بدن است.
ممانعت از فعالیت آروماتاز میزان استروژن را کاهش می دهد و از بزرگ شدن توموری که برای رشد به استروژن نیاز دارد جلوگیری می کنند. معمولاً از AI برای خانم های یائسه استفاده می شود، زیرا تخمدان های خانم هایی که هنوز یائسه نشده اند می توانند آن قدر آروماتاز تولید کنند که اثر AI خنثی شود. داروهای AI زیر توسط FDA  برای درمان سرطان پستانِ ER+ تایید شده اند: آناستروزول (Anastrozole/Arimidex ®)  ، اگزمیستِین (Exemestane/Aromasin ®) و لتروزول (Letrozole/Femara ®) .

5.  سایر داروهای هدفمند چه هستند؟

داروهای هدفمند دیگری هم با سایر واکنش های سلولی تداخل داشته اند. FDA ، داروهایی که اهداف زیر را نشانه می گیرند را تأیید کرده است.

بعضی از داروها، آنزیم های خاص و گیرنده های فاکتور رشدی که در تکثیر سلولی نقش دارند را بلاک (مسدود) می کنند. گاهی به این داروها "مهارکننده های انتقال سیگنال" گفته می شود.

بعضی دیگر از داروهای هدفمند عملکرد پروتئین هایی که بیان ژن و سایر عملکردهای سلول را تنظیم می کنند را تحت کنترل درمی آورد.

 بعضی از داروهای هدفمند سلول های سرطانی را را وادار به آپوپتوز (خودکشی سلولی) می کنند.

بعضی از داروهای هدفمند مانع ایجاد و گسترش عروق خونی به تومور (آنژیوژنز Angiogenesis/ ) می شوند. تومور ها برای رشد و افزایش اندازه باید به میزان کافی خون، اکسیژن و مواد غذایی دریافت کنند. داروهایی که آنژیوژنز را متوقف می کنند می توانند مانع رشد تومور شوند.

گروهی از داروهای هدفمند به سیستم ایمنی کمک می کنند تا سلول های تومورال را نابود کنند.

گروه دیگری از داروهای هدفمند شامل آنتی بادی های منوکلنال است که مولکول های سمی را فقط به سلول های سرطانی می رسانند.

واکسن های سرطان و ژن تراپی هم چون در رشد بعضی سلول های سرطانی اختلال ایجاد می کنند تا حدی جزء داروهای هدفمند حساب می شوند.

6.  داروهای هدفمند چه تأثیری روی درمان سرطان دارند؟

داروهای هدفمند سرطان به پزشک کمک می کنند تا ترکیب مؤثرتری از درمان ها را برای بیمار پیشنهاد کند. درمان ها می توانند بر اساس هدف های مولکولی تولید شده از تومور هر فرد منحصر به خود فرد باشد. هم چنین داروهای هدفمند سرطان به ما اطمینان می دهند که سلول های سرطانی را بیشتر از سلول های سالم مورد هدف قرار داده بدین گونه به سلول های سالم کمتری آسیب می رسانند، عوارض جانبی را کم می کنند و کیفیت زندگی را ارتقا می دهند.
با این حال این داروهای هدفمند محدودیت هایی دارند، که اصلی ترین آن احتمال مقاومت سلول ها به آنها می باشد. به عنوان مثال در بعضی بیمارانی که به داروی ایماتینیب مقاوم می شوند، جهشی در ژنBCR-ABL باعث تغییر شکل پروتئین ها می شود و در نتیجه داروها دیگر به آن ها متصل نمی شوند. به این دلیل داروهای هدفمند به صورت ترکیبی (با داروهای هدفمند دیگر یا درمان های سنتی ) بهتر اثر می کنند.

رییس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هشدار به مردم درباره آنفلوانزای فصلی، گفت: موارد ابتلا به آنفلوانزای فصلی در کشور رو به افزایش است.

محمدمهدی گویا روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا افزود: موارد ابتلا به آنفلوانزای فصلی در استان های تهران، البرز، کردستان، لرستان و آذربایجان غربی بیش از سایر مناطق کشور است.

وی ادامه داد: همچنین ابتلا به آنفلوانزای فصلی در استان های زنجان و قزوین نیز نسبتا زیاد است.

رییس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت بر لزوم رعایت بهداشت و مراقبت های فردی تاکید کرد و گفت: گروه های پر خطر مانند بیماران قلبی و ریوی، کبدی، مزمن کلیوی، بیماران سرطانی و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف بدن، زنان باردار و سالمندان که واکسن آنفلوانزا را دریافت نکرده اند باید هر چه زودتر برای دریافت این واکسن اقدام کنند.

گویا با اشاره به این که کوفتگی و بدن درد یکی از مهم ترین علایم آنفلوانزای فصلی است، افزود: افرادی که مبتلا به آنفلوانزای فصلی می‌شوند، علایمی شبیه سرماخوردگی دارند که البته این علایم شدیدتر است و ممکن است به انواع شدید آنفلوانزای فصلی مبتلا شوند.

به گزارش ایرنا، آنفلوانزای فصلی نوعی بیماری ویروسی و حاد دستگاه تنفسی است. سرفه شدید، گلودرد، سردرد ، دردهای عضلانی، اسهال، عفونت ریوی، آبریزش و قرمزی چشم ها و تنگی نفس از علایم آنفلوانزای فصلی به شمار می رود اما شروع ناگهانی و کوفتگی بدن از مهم ترین علایم آن است.

رعایت فاصله مناسب ( بیش از یک متر) با افراد مشکوک به بیماری، حفظ سلامت عمومی بدن، تغذیه و خواب مناسب، مصرف مایعات فراوان، حفظ فعالیت فیزیکی مناسب، واکسیناسیون و رعایت اصول بهداشتی از مهم ترین راه های پیشگیری از آنفلوانزای فصلی به شمار می رود.

حتما شنیده‌اید که مصرف میوه‌جات تازه و به خصوص مرکبات یا کیوی و آناناس برای سلامت پوست و پیشگیری از پیری آن مفیدند. باید بدانید که از دلایل این مساله وجود مقادیر فراوان ویتامین c در این میوه‌جات می‌باشد. آیا می‌دانید که مصرف ویتامین c موضعی نیز می‌تواند برای سلامت پوست مفید باشد؟

یکی از دشمنان همیشگی سلامت پوست، اشعه فرابنفش نورخورشید است که با ایجاد و تولید رادیکال‌های آزاد و گزینه‌های واکنش‌گر اکسیژن (ros=reactive dxygen specien) باعث تخریب پوست و آسیب به آن می‌شوند. امروزه عامل اصلی پیری سلول‌ها و در نتیجه پیری پوست را نیز تولید همین رادیکال‌های آزاد می‌دانند. ویتامین c (ال-آسکوربیک اسید) به عنوان یک کوفاکتور و آنتی‌اکسیدان بیولوژیک به دلیل خواص احیاکنندگی‌اش شناخته می‌شود.

امروزه ثابت شده است که مصرف موضعی ویتامینc روی پوست، سطح پوستی این ویتامین را به میزان قابل‌توجهی افزایش داده و می‌تواند با عوارض اشعه فرابنفش b روی پوست که از علایم آن آفتاب‌سوختگی و قرمزی پوست است، مقابله نماید. این محافظت توسط ویتامین‌c، یک محافظت بیولوژیک و به دلیل خواص احیاکنندگی ویتامین c می‌باشد. جالب است بدانید که اشعه فرابنفش خورشید موجب تخلیه ویتامین c پوست شده و این مساله موجب می‌شود که پوست در معرض خطر آسیب ناشی از نورخورشید قرار بگیرد. همچنین ویتامینc قادر است پوست را نسبت به اشعه فرابنفش a نیز مقاوم‌تر نماید.

جالب است بدانید که امروزه ویتامینc موضعی به عنوان یک عامل ضدتومور نیز مطرح شده است. به گونه‌ای که مشاهده شد، با مصرف ویتامین c موضعی روی تومورهای پوستی، تومور مورد نظر دچار زخم شده و طی دو هفته بهبودی قابل‌توجهی پیدا کرده است. برای رسیدن به این هدف ضروری است که از یک فرم معدنی آسکوربات مثل آسکوربات سدیم به جای آسکوربیک اسید استفاده شود. آسکوربیک اسید درمان به تنهایی بی‌فایده است و باید با یک املاحی مثل سدیم ترکیب شود تا مفید واقع گردد. از آنجا که مصرف ویتامینc خالص (آسکوربیک اسید) روی تومور به تولید فرم معدنی آسکوربات منجر نمي‌شود لذا فقط یک فرم معدنی آسکوربات قادر به مقابله با تومورهای پوست خواهد بود.

ویتامین c یا ال- آسکوربیک‌اسید یک ویتامین محلول در آب است و اعمال بیولوژیکی متعددی انجام می‌دهد. شاید مهم‌ترین نقش ویتامینc، کمک به تولید کلاژن که یک پروتئین مهم بافت همبندی است باشد. ویتامینc در هیدروکسیله کردن اسیدآمینه‌های پرولین و لیزین موجود در کلاژن و تقویت فیبرهای کلاژن یک کوفاکتور مهم است. همچنین ویتامینc در تولید پروتئین‌های دیگری شامل دوپامین- اپی‌نفرین (آدرنالین) و نیز کارنیتین که در متابولیسم چربی‌ها دخیل است، نقش دارد. همان‌طور که گفته شد، یک خاصیت بسیار مهم ویتامین c، واکنش به رادیکال‌های آزاد و محافظت سلول‌ها از آسیب اکسیداتیو است.

این خاصیت آنتی‌اکسیدانی ویتامینc به محافظت سلول‌‌ها در برابر آسیب‌های محیطی شامل تابش اشعه فرابنفش و نیز دود سیگار و نیز در برابر رادیکال‌های آزاد ساخته شده در اثر متابولیسم برخی غذاها، کمک می‌کند. همچنین ویتامینc دارای خواص ضدالتهابی نیز هست و ممکن است در پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی‌عروقی مفید بوده و سیر ایجاد آب‌مروارید چشم را کند کرده و در درمان برخی بیماری‌های عفونی نیز مفید باشد. مثلا حتما شنیده‌اید که اگر در زمان سرماخوردگی از مقادیر فراوان ویتامینc استفاده کنید، مدت بیماری‌تان کوتاه‌تر خواهد شد.

دو نکته مهم در مورد ویتامینc وجود دارد. اول اینکه برخلاف بیشتر حیوانات که مي‌توانند ویتامینc را در بدن تولید کنند، انسان قادر به تولید ویتامینc نیست و لذا باید آن را از خارج و توسط غذا، برخی نوشیدنی‌ها، میوه‌جات و یا از طریق مکمل‌های غذایی دریافت نماید. نکته مهم دوم این است که ویتامینc، محلول در آب است و در بدن ذخیره نمی‌گردد و لذا به طور مداوم در حال دفع شدن است لذا ویتامینc را باید به صورت منظم و روزانه در اختیار بدن گذاشت تا از فواید بی‌شمار آن بهره‌مند گردد.

همان‌طور که گفته شد کلاژن که فراوا‌ن‌ترین پروتئین پوست است، برای ساخته شدن نیازمند ویتامین‌c است و لذا مصرف ویتامین‌c می‌تواند موجب تاثیرات منفی چشم‌گیری در پوست گردد. مصرف ویتامینc از پیری زودرس و ایجاد چین و چروک زودرس در پوست پیشگیری کرده و ترمیم زخم‌ها نیز با سرعت بیشتر و با کیفیت بهتری انجام می‌گیرد.

یکی از راه‌های نگهداری سطوح کافی ویتامینc در پوست، مصرف اشکال محلول در چربی ویتامینc (که خود محلول در آب است) می‌باشد. این فرم است که به راحتی می‌تواند وارد غشای سلولی گردد. برای رسیدن به این هدف، ویتامینc را با اسید پالمیتیک که یک اسیدچرب اشباع شده است، ترکیب می‌کنند و یک استر ویتامینc حاصل می‌شود پس آسکوربیل بالمیتات یک شکل محلول در چربی ویتامینc می‌باشد. یک استر دیگر ویتامینc، تتراهگزیل دسیل آسکوربات است که در برخی کرم‌های ویتامینc به کار می‌رود و دارای خواص بیولوژیکی شبیه به ویتامینc معمولی است شامل تحریک تولید کلاژن چون آنزیم‌های گوارشی به سرعت اشکال محلول در چربی ویتامینc مثل تتراهگزیل دسیل آسکوربات را تجزیه می‌نمایند لذا مصرف خوراکی آنها فایده‌ای ندارد و نسبت به ویتامینc معمولی نیز گران‌تر تمام مي‌شوند.

از طرف دیگر مصرف موضعی این ترکیبات موجب می‌شوند که به راحتی بتوانند وارد غشاهای سلولی شده و پایداری خود را در داخل سلول حفظ نمایند. در مطالعات انجام شده مشخص گردیده است که مصرف ویتامینc موضعی (مانند تتراهگزیل دسیل آسکوربات) موجب کاهش و آهسته شدن پیری ناشی از نور آفتاب که علایمی مانند چین و چروک پوست و لکه‌های پوستی دارد می‌شود. همچنین این ماده موجب تولید کلاژن جدید نیز در پوست می‌شود.

همان‌طور که قبلا نیز گفته شد، ویتامینc موضعی می‌‌تواند موجب مهار آسیب ناشی از اشعه‌های فرابنفش b و a (که عامل اصلی سرطان‌های پوستی هستند) به سلول‌های پوست ‌گردد. همچنین مصرف ویتامینc موضعی روی پوست موجب حفظ توأم پوست و کاهش لک‌های پوستی می‌گردد. به هر حال متخصصین پوست مصرف موضعی ویتامینc را مانند مصرف خوراکی این ویتامین بسیار مهم توصیه می‌نمایند.